• Życiorys gen. S. Maczka

        • Generał Stanisław Władysław Maczek urodził się 31 marca 1892 r w miejscowości Szczerzec koło Lwowa. Był synem Witolda i Marii z Czernych. Lata szkolne Stanisław Maczek spędził w zagłębiu naftowym w Drohobyczu, skąd po maturze w roku 1910 wstąpił na Uniwersytet Lwowski, gdzie studiował na wydziale filozofii i polonistyki. Pod koniec studiów należał do Związku Strzeleckiego. Nie dane mu jednak było służyć w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego, gdyż został 26 lipca 1914r powołany do służby w armii austriackiej. W okresie I wojny światowej służył w pułku strzelców tyrolskich, tam tez przeszedł krótkie przeszkolenie rekruckie, które jak sam wspominał, nie dorównywało przeszkoleniu w Związku Strzeleckim. Początkowo plutonowy podchorąży Stanisław Maczek wraz z pierwszym uzupełnieniem został wysłany na front rosyjski gdzie w składzie 2 pułku Strzelców tyrolskich walczył między Kołomyją i Zbruczem. W chwili przystąpienia do wojny Włoch podchorąży Maczek został przeniesiony wraz z całym pułkiem na front włoski, gdzie uczestniczył w ciężkich walkach nad Izacą i Soczą. W tym rejonie przebywał do awansu na stopień podporucznika w dniu 1stycznia 1916r.W czasie walk w Alpach na wysokości ponad 3000 metrów, porucznik Maczek objął dowództwo oddziału narciarskiego 2 pułku strzelców tyrolskich. Brał wtedy udział w wielu niebezpiecznych patrolach walcząc z włoskimi żołnierzami. Po upadku Austro-Węgier Stanisław Maczek wyruszał do swego ukochanego Lwowa. W drodze objął dowództwo kompani ochotników w Krośnie, na której czele opanował Hyrów. Organizując w tej miejscowości wypady, starał się odciążyć walczący Lwów. Przed ofensywą wiosenną w 1919 r sformował lotną kompanie na wozach. W tym czasie całe zgrupowanie Hyrowskie zostało przydzielone do 4 Dywizji Piechoty, która przygotowała się do ofensywy w rejonie Sądowej Wiszni. W 4 Dywizji starano się rozdzielić zgrupowanie pomiędzy pułki Porucznik Maczek znałazł jednak zrozumienie u szefa sztabu armii, pułkownika Przewłockiego, który uważał młodego oficera za speca od wypadów. Dzięki temu porucznik Stanisław Maczek otrzymał pozwolenie na zorganizowanie z wybranych najlepszych żołnierzy lotnej kompani na wozach, która miała być odziałem rozpoznawczym 4 Dywizji. Przed ofensywą sformowana kompania stała się strażą przednią dywizji, opanowując w pościgu Drohobycz, Borysław a potem Czortków i Buczacz, aż do Zbrucza. W czasie działań porucznik Maczek meldował się na polu walki u marszałka Piłsudskiego. Konsekwencją tego wydarzenia był pierwszy awans w wojsku polskim na polu bitwy. Następnie kapitan Maczek został przeniesiony do sztabu II Armii generała Listowskiego. Pewnego razu kapitan Maczek został wysłany w pojedynkę dla nawiązania łączności zerwanej w czasie bitwy. Odcięty przez kawalerię dołączył do armii generała Iwaszkiewicza. Tu znalazł akceptację projektu utworzenia batalionu szturmowego. Batalion ten został przydzielony do 1 Dywizji Jazdy generała Rommla. W jej składzie toczył ciężkie walki w czasie, gdy Budionny obchodził Lwów i szedł w kierunku Warszawy, a dywizja kawalerii ścigała go i nacierała na niego od południa. Po zakończeniu wojny polsko- bolszewickiej major Maczek został skierowany do sztabu 5 Dywizji Piechoty we Lwowie, skąd przeszedł na dowódcę batalionu do 26 pułku piechoty. W latach 1923- 1924 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej. Z dniem 1 lipca 1923 r został mianowany podpułkownikiem. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej podpułkownik Maczek został szefem ekspozytury oddziału II we Lwowie gdzie przebywał do 1927 r. W roku tym odszedł do Grodna na zastępcę dowódcy 76 Pułku Piechoty, aby po dwóch latach objąć stanowisko dowódcy w tym mieście 81 Pułku Piechoty im. Króla Stefana Batorego. 81 Pułkiem pułkownik dyplomowany Stanisław Maczek dowodził do 1935 r. W tym czasie otrzymał awans na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 r. W roku 1935 pułkownik dyplomowany Stanisław Maczek został wyznaczony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 7 dywizji piechoty. W tym czasie jednostka dowodził późniejszy szef sztabu generał Wacław Stachniewicz. Jesienią 1938 r pułkownik Maczek został wezwany do Warszawy do ministra spraw wojskowych generała Kasprzyckiego i szefa sztabu generała Stachiewicza, którzy wyznaczyli go na dowódcę 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. W tym czasie brygada znajdowała się na Zaolziu. Z dniem 24 października pułkownik Maczek zastąpił dotychczasowego dowódcę brygady pułkownika Durskiego. Pod dowództwem pułkownika Maczka 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej szybko osiągnęła bardzo dobre wyniki w wyszkoleniu, stając się jedną z lepszych jednostek w armii II Rzeczypospolitej. We wrześniu 1939r . 10 Brygada znalazła się w składzie Armii „Kraków”. Zadaniem brygady była osłona skrzydła Armii „Kraków” wobec zagrożenia z Czech i Słowacji. Zadanie to było niezmiernie trudne do wykonania wobec przewagi niemieckiej. Wykorzystując ukształtowanie terenu 10 Brygada kawalerii wstrzymywała niemieckie postępy. Pułkownik Maczek powiedział wtedy swoim żołnierzom– „jesteśmy za słabi na obronę, więc przeciw uderzymy”. Prowadząc tego rodzaju walkę 10 Brygada Kawalerii przez 5 dni zmuszała niemiecki korpus pancerno– motorowy do posuwania się z szybkością 5 km na dzień. Po 16 dniach ciężkich walk dowodzona przez pułkownika Maczka Brygada doszła pod Lwów w takim stanie, że mogła zorganizować silne natarcie na nieprzyjaciela od Żółkwi na przedpole Lwowa. Był to jednak koniec działań bojowych brygady. 17 września na terytorium państwa polskiego wkroczyły oddziały sowieckie. 18 września pułkownik Maczek otrzymał rozkaz szefa sztabu, generała Stachiewicza przekroczenia granicy polskiej. W południe 19 września w szyku jak do defilady 10 Brygada kawalerii Zmotoryzowanej przekroczyła granicę polsko- węgierską. Po krótkim pobycie w obozie pułkownikowi Maczkowi udało się wydostać z Węgier. 21 października 1939 r. znalazł się na terenie Francji. Po przybyciu do Paryża został przyjęty przez generała Sikorskiego, który pułkownika Maczka za dowodzenie 10 Brygadą Kawalerii Zmotoryzowanej w kampanii wrześniowej awansował do stopnia generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 października 1939r. Równocześnie generał Sikorski powierzył generałowi Maczkowi dowództwo 1 Dywizji Piechoty. 2 listopada generał Maczek oprócz dowództwa dywizji objął funkcję komendanta obozu w Coetguidon. W końcu 1939 r generał Maczek rozpoczął prace nad organizacją wielkiej polskiej jednostki pancernej. Tak wbrew opini francuskiej powstała 10 Brygada kawalerii Pancernej. Po rozpoczęciu walk na froncie 10 czerwca 1940 r część brygady znalazła się na froncie w Szampanii, prowadząc od 13 czerwca walki osłaniające odwrót francuskich dywizji piechoty. Do historii przeszło sforsowanie przez brygadę w nocy z 16 na 17 czerwca kanału Burgundzkiego pod Montbord i zajęcia tego miasta. Z powodu wysadzenia przez nieprzyjaciela mostu na Kanale Burgundzkim 10 Brygada musiała szukać innego miejsca do przeprawy. W dniu 17 czerwca w rejonie Is-sur-Tille 10 Brygada została otoczona przez nieprzyjaciela. Nie mając możliwości przedarcia się przez otaczający pierścień wroga, wobec braku paliwa i amunicji, generał Maczek postanowił przebijać się małymi grupami za Loarę. Sam generał po kilkunastu dniach wędrówki dotarł do nie okupowanej części Francji, dotarł po wielu perypetiach przez Algier, Maroko i Portugalię przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie dotarł 21 września 1940 r. Po przybyciu do Szkocji generał Maczek objął dowództwo 2 Brygady Strzelców, która z jego inicjatywy wkrótce powróciła do historycznej nazwy 10 Brygady Kawalerii Pancernej. 25 Października generał Stanisław Maczek za wybitne dowodzenie w czasie walk we Francji otrzymał z rąk Naczelnego Wodza Order Virtutii Militarii IV klasy. Generał Maczek nie poprzestał tylko na przywróceniu nazwy 10 Brygadzie, ale rozpoczął starania o utworzenie w Wielkiej Brytanii polskiej dywizji pancernej. Sprzyjało temu stanowisko Naczelnego Wodza, który dążył do utworzenia korpusu pancerno– motorowego. 20 października 1941 r generał Stanisław Maczek przesłał generałowi Sikorskiemu swoje sugestie na temat organizacji korpusu. 25 lutego 1942 r rozkazem Naczelnego Wodza utworzona została 1 polska Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Maczka. W marcu 1943 r .przez krótki czas gen. Maczek pełnił obowiązki dowódcy 1 Korpusu. Funkcja ta nie przeszkodziła generałowi w przygotowaniu dywizji do działań bojowych. Dzięki wytężonej pracy dowództwo 1 Dywizji Pancernej osiągnęło stan gotowości bojowej w lecie 1944 r. W ostatnich dniach lipca 1944 r dywizja wyruszyła na kontynent. W dniach 29 lipca a 4 sierpnia oddziały 1 Dywizji Pancernej wylądowały na plażach w Normandii, gdzie weszły w skład 2 Korpusu 1 Armii Kanadyjskiej. Dowodzonej przez generała Stanisława Maczka. 1Dywizja Pancerna Wsławiła się w walkach o wyzwolenie Francji, Belgii, Holandii, aby wiosną 1945r wkroczyć na ziemię niemiecką. Za walki na froncie zachodnim gen. Maczek odznaczony został w dniu 2 lutego 1945 r orderem Viritutti Militarii III klasy. Po zakończeniu działań wojennych generał Stanisław Maczek został awansowany do stopnia generała dywizji i przeniesiony na stanowisko dowódcy I Korpusu w Szkocji, które sprawował do 1947 r. We wrześniu 1945 Stanisław Maczek został również dowódcą jednostek wojska w Wielkiej Brytanii. Za walki na froncie zachodnim generał dywizji Stanisław Maczek został odznaczony wieloma zagranicznymi odznaczeniami bojowymi i cywilnymi. Po zakończeniu czynnej służby wojskowej generał Maczek osiedlił się na stałe w Szkocji w Edynburgu. W 1961 r generał opublikował wspomnienia ze służby wojskowej pt. „Od podwody do czołgu”. Przez wiele powojennych lat Stanisław Maczek był prezesem Kół Oddziałowych 1 Dywizji pancernej . W roku 1989 generał dywizji Stanisław Maczek został awansowany przez prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego na stopień generała broni. Stanisław Maczek zmarł mając 102 lata.